Dyskusja o konferencji klimatycznej UNFCCC COP 21 w Paryżu oraz reformie systemu handlu emisjami w Unii Europejskiej (EU ETS) stały się głównymi tematami spotkania w dniu 15 października 2015r. w siedzibie Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (EKZZ). Forum Związków Zawodowych reprezentował Grzegorz Trefon (PZZ „KADRA”). 

Posiedzenie w siedzibie Konfederacji otwarł i poprowadził Benjamin Denis, doradca EKZZ. W czasie otwarcia związkowcy z wielu krajów UE zapoznali się z planami koleżanki Montserrat Mir Roca, która w czasie ostatniego Kongresu EKZZ została wybrana do pełnienia funkcji Sekretarza Konfederacji.  W czasie spotkania omówiono plany pracy na kolejną kadencję 2015-2019 oraz zatwierdzone przez Kongres w Paryżu priorytetowe działania związane z polityką klimatyczną, zrównoważonym rozwojem, energetyką, także zagadnienia skoncentrowane wokół tzw. sprawiedliwej transformacji.

Nowe cele EKZZ skupiają się na następujących kluczowych postulatach:

– europejskiego i globalnego model gospodarczego na rzecz poszanowania dla ludzkości i dla planety,

– zrównoważonej strategia inwestycyjnej dla Europy,

– niskoemisyjnej i zrównoważonej strategii europejskiej polityki przemysłowej,

– ram politycznych w sprawie sprawiedliwej transformacji z silnym wsparciem finansowym UE,

– europejskiej wspólnocie energetycznej,

– efektywnym korzystaniu z zasobów w Europie,

– promocji pro-ekologicznego rynku pracy.

W części dotyczącej Planów na konferencję klimatyczną COP21 w Paryżu przedstawiciele związków zawodowych omówili plany organizacji działań międzynarodowych związków zawodowych w koalicji z organizacjami pozarządowymi, studenckimi i kulturalnymi. Planowane są m.in. manifestacje na rzecz klimatu. EKZZ będzie forsować przygotowane w czasie swojego Kongresu hasło kampanii pod nazwą „OUR JOBS DEPEND ON OUR PLANET” – nasze miejsca pracy zależą od naszej planety.

W Brukseli rozmawiano również z Panem Peterem Zapfel z DG Climate Acion i z Panią Femke de Jong analitykiem z Carbon Market Watch. Peter Zapfel – przedstawiciel Komisji Europejskiej pracuje na co dzień w departamencie odpowiedzialnym za prawidłowe funkcjonowanie i integralność systemu europejskiego systemu handlu emisjami (EU ETS). W zakresie prac Dyrekcji znajdują się niektóre aspekty zmienionego systemu na przykład: określenie całkowitej liczby uprawnień do rozdziału emisji CO2, zasady sprzedaży uprawnień na aukcji, prowadzenie rejestrów elektronicznych i in. Peter Zapfel przygotował szczegółową prezentację o rewizji i zmianach w Dyrektywie 2003/87/EC w zakresie efektywnych kosztowo redukcji emisji CO2 i o niskoemisyjnych inwestycjach. Z jego informacji wynikało, że Komisja Europejska proponuje zmiany w systemie handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i przedstawia swoje działania jako kroki potrzebne do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) od 2021 roku w celu realizacji zobowiązań UE w zakresie zmian klimatu do 2030 r.

Zmiany są w ocenie KE potrzebne ze względu na uzgodnione przez przywódców UE nowe ramy polityki klimatycznej i energetycznej z października 2014 roku. Mamy nowe zobowiązania do redukcji krajowych emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% do roku 2030, w porównaniu do poziomu z 1990 roku. To zobowiązanie jest znaczącym wkładem do globalnych wysiłków na rzecz walki ze zmianami klimatu, które ma być w umowie przyjętej na szczycie klimatycznym w Paryżu w grudniu tego roku. Zmiany w ETS będą pierwszym krokiem legislacyjnym UE do realizacji celu emisji do 2030 roku. Mają one służyć zapewnieniu, że pierwszy i największy na świecie system handlu uprawnieniami do emisji pozostanie nadal skutecznym i opłacalnym sposobem redukcji emisji w kolejnej dekadzie na drodze przejścia do społeczeństwa niskoemisyjnego.

Przedstawiciel KE m.in. zaznaczył, że redukcja emisji w ramach systemu ETS będzie opierać się o  43% cel dla UE oraz ma służyć utrzymaniu wzrostu temperatury poniżej 2 stopni C. Dla osiągnięcia tego celu całkowita ilość uprawnień do emisji w ramach systemu będzie musiała zostać zmniejszona szybciej po 2020 roku w rocznym tempie o 2,2% od 2021 roku, w porównaniu do 1,74% obecnie. Znaczna część uprawnień będzie w dalszym ciągu sprzedawana na aukcjach w następnym okresie rozliczeniowym, z pozostałymi uprawnieniami do emisji, które mają zostać przydzielone bezpłatnie –  6,3 mld do 2021. W przyszłości podział darmowych uprawnień będzie bardziej koncentrować się w szczególności na pomocy dla sektorów najbardziej narażonych na tzw. zjawisko wycieku emisji poza UE, do regionów świata o mniej ambitnej polityce klimatycznej ( jest tzw. zjawisko „carbon leakage”). Z danych prezentowanych na spotkaniu wynikało, że około 50 sektorów zostało ocenionych jako najbardziej zagrożone przeniesieniem produkcji i to one będą uprawnione do tych bezpłatnych uprawnień.

W dyskusji podczas spotkania Grzegorz Trefon poinformował, że polskie związki zawodowe należące do Forum Związków Zawodowych w marcu br. brały udział w konsultacjach Komisji Europejskiej dotyczących Dyrektywy. Opinia eksperta FZZ koncentrowała się na uwzględnieniu ryzyka dla miejsc pracy, potrzebie innowacji i inwestycji, problemie taniej energii dla gospodarstw domowych i dla przemysłu oraz potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Przedstawiciel FZZ odniósł się do tzw. benchmarkingu, potrzeby tworzenia wzorców zapewniających lepszą ochronę przed ucieczką emisji. Na pewno potrzebujemy silnej debaty i dialogu społecznego, szczególnie  na obszarze wyznaczenia nowych przepisów aby zapobiec zjawisku ucieczki emisji w następnym okresie rozliczeniowym EU ETS. Plan inwestycyjne Komisji powinny skupiać się również na obszarze niektórych przemysłów. Inwestycje powinny koncentrować się na następujących obszarach technologii, które powinny służyć rozwoju polskiego górnictwa węglowego, w tym przygotowania: zakładów zgazowania węgla na powierzchni; instalacji chemicznej przeróbki węgla do postaci płynnej, lub do dalszego wykorzystania w przemyśle; instalacji do wychwytywania i wykorzystania metanu do produkcji energii; inwestycji w urządzenia do usuwania metanu z pokładu węgla; instalacji do wychwytywania metanu z szybów kopalniach; instalacji do wychwytywania metanu z cyrkulacji powietrza w kopalniach; instalacji do produkcji brykietów i peletów z miału węglowego i nieorganicznego materiału – produktów z  produkcji rolnej.

Wzrasta ryzyko ucieczki emisji w następnym okresie rozliczeniowym EU ETS. Zjawisko ucieczki emisji zintensyfikuje się po 2020 i stworzy problemy zatrudnienia oraz bezrobocia. Europejska polityka społeczna powinna zrównoważyć koszty funkcjonowania systemu EU ETS dla najuboższych obywateli UE. Ekspert FZZ wyraził zdanie, że musimy posiadać przydziały bezpłatnych limitów dla produkcji ciepła dla gospodarstw domowych. Powinny one wynosić 100%. To będzie mieć pozytywne skutki dla cen ciepła w relacji do stanu środowiska, jak również w stosunku do wzrostu jakości powietrza. Ekspert FZZ zwrócił się z pytaniami do przedstawiciela Komisji Europejskiej o to jakie działania podejmie się w powyższych sprawach? Jak będzie Komisja Europejska będzie porównywać wysiłki unijnego systemu ETS do wysiłków głównych gospodarek świata oraz krajów rozwiniętych? Co Komisja uczyni gdy pozostali główni emitenci gazów cieplarnianych nie będą uczestniczyć w realizacji międzynarodowego porozumienia?

Z czasie posiedzenia padało również wiele innych głosów i pytań naszych kolegów z innych krajów do przedstawiciela KE. Wielu związkowców wyraża pogląd o zagrożeniu jakie niesie system ETS dla miejsc pracy oraz o potrzebie zajęcia się zagrożeniem jakie niesie zjawisko „carbon leakage”.

GT