Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego wspólnie z Bankiem Światowym zorganizowali spotkanie Komitetu Roboczego ds. projektu pilotażu mechanizmu koordynacji Operatorów Specjalnych w województwie śląskim, w którym brali udział przedstawiciele Porozumienia Związków Zawodowych „KADRA”: Marek Gacka (Wiceprzewodniczący), Jacek Zając i Grzegorz Trefon. Spotkanie otworzyli Pani Małgorzata Staś – Dyrektor Departament Rozwoju i Transformacji Regionu Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach i Pan Wolfhard Pohl – główny specjalista ds. środowiska z biura Banku Światowym w Wiedniu.

Pan Wolf Pohl omówił 3 filary przygotowania sprawiedliwej transformacji, tj.

Filar 1.  Ład instytucjonalny

Filar 2. Ludzie i ich społeczności

Filar 3. Rekultywacja środowiska oraz zmiana przeznaczenia gruntów i aktywów

Pan Chrys Steiakakis pracujący dla Banku Światowego w Atenach przedstawił metodologię dla zarządzania instytucjonalnego Sprawiedliwej Transformacji i omówił sugerowane zmiany w Polsce, m.in. uproszczenia rekultywacji terenów, włączenia strategicznego planowania na poziomie krajowym i regionalnym, ustawienie jasnych ram rewitalizacji i rekultywacji oraz zdefiniowania konkretnych scenariuszy wykorzystania terenów po zakończeniu wydobycia, poprawienia planowania przestrzennego w gminach dla terenów pokopalnianych, otwarcie środowiska lokalnego na inwestycje w celu zagospodarowania terenów pogórniczych bazując na przeglądzie definiującym charakterystykę terenów i ich przeznaczenie, zmniejszenie złożonych biurokratycznych procedur i zastąpienie ich wysokiej jakości diagnostyką bazującą na danych o zmianie przeznaczenia gruntów. Dodatkowo wskazano na potrzebę utworzenia regionalnego operatora odpowiedzialnego za decyzje o rekultywacji wraz z komitetem wykonawczym z udziałem przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego i lokalnych samorządów gmin górniczych. Taki komitet oceniałby m.in. master plany dla różnych terenów górniczych. Zachęcano do lepszego wykorzystania planowania przestrzennego dla terenów pokopalnianych, które jako własność formalnie są przenoszone do SRK wraz z przedstawieniem już na tym etapie planu ich rekultywacji, skomentowanego i ostatecznie zatwierdzonego przez nowo utworzony Komitet wykonawczy. Ekspert zauważył, że dotychczas tereny pokopalniane były przekazywane do SRK bez jakichkolwiek planów ich przeznaczenia, bez starań po stronie ich poprzedniego właściciela. W związku z tym potrzeba więcej systemowych starań i wymagań już na etapie przygotowania własności celem jej przekazania do zasobów SRK.

W czasie spotkanie zaprezentowano metodologię wspierającą transformację energetyczną w regionach węglowych w kontekście terenów górniczych i przemysłowych miast Ruda Śląska i Libiąż. Prezentację podsumowania metodologii i krótką prezentację działań Banku Światowego oraz rezultatów badań dla miasta Libiąż i terenów przy KWK Janina omówiła Pani Helen Nguyen, z biura Banku Światowego w Waszyngtonie. Prezentację dla miasta Ruda Śląska przedstawił prezydent-komisarz Pan Jacek Morek. Ruda Śląska, miasto górnicze z 138 tys. mieszkańców jest miastem o dość negatywnym wizerunku w aspekcie jakości środowiska przyrodniczego co jest związane z wielowiekowymi pozostałościami działalności przemysłu wydobywczego, hutniczego, koksowniczego poprzez rozległe tereny poprzemysłowe, hałdy, zanieczyszczone cieki wodne. Natomiast atutem jest duża ilość przestrzeni zielonych zlokalizowanych we wszystkich częściach miasta oraz doskonałe skomunikowanie aglomeracji w obrębie najważniejszych dróg w regionie. Miasto Ruda Śląska określa koszty swojej transformacji gospodarczej i utraconych korzyści podatkowych na kwotę 5,3 mld złotych, w tym potrzebuje około 2,5 miliarda złotych nakładów na zastąpienie wszystkich miejsc pracy w układzie 1:1. W czasie prezentacji zaprezentowano koncepcję tzw. „nowego życia budynków pokopalnianych” z propozycjami elementów programu funkcjonalnego w ramach programu Ruda Śląska – miasto nowych możliwości. 

W czasie spotkania odbyła się dyskusja z ekspertami a głos zabrali przedstawiciele PZZ „KADRA”, ZZG, SRK, GIG, Miasta Ruda Śląska, Urzędu Marszałkowskiego  i Banku Światowego. Spotkanie przyczynia się do promowania nowej metodologii działań na regionalnym i lokalnym rynku pracy oraz dla rekultywacji i zmiany przeznaczenia gruntów w celu optymalizacji przestrzennej w kontekście dawnych terenów górniczych i przemysłowych.

Grzegorz Trefon