W dniach 16-17 grudnia 2014 r. w hotelu Bristol w Warszawie odbyło się międzynarodowe seminarium „Promocja i wzmacnianie europejskiego dialogu społecznego”. Uczestniczyli w nim przedstawiciele związków zawodowych i pracodawców z: Polski, Słowacji, Danii i Niemiec. Z ramienia Forum Związków Zawodowych w spotkaniu uczestniczyli: członek Prezydium FZZ Krzysztof Małecki i Anna Grabowska, doradca ds. społeczno-prawnych FZZ oraz Aleksandra Ferfecka z OZZPiP.

Seminarium zorganizowane zostało przez europejskie centrale partnerów społecznych ze strony pracodawców i związków zawodowych tj. BUSINESSEUROPE, CEEP, UEAPME i ETUC.

Otwierając spotkanie, Maxime Ceruti, dyrektor ds. społecznych BUSINESSEUROPE powiedział, że dialog w całej Europie przeżywa kryzys, ale wyraźnie widać różnice w realizacji tego dialogu w poszczególnych krajach, w tym także we wdrażaniu europejskich rozwiązań. Różnie też układa się współpraca strony społecznej z władzami państwowymi, ale jeden jest wniosek: że dialog trzeba wzmacniać wszędzie, by wspólnie wspierać trudny rynek pracy. Celem spotkania jest więc wymiana doświadczeń, wzajemna edukacja, monitoring rokowań zbiorowych oraz wdrażania unijnych dyrektyw. Przedstawiciel BUSINESSEUROPE poinformował, że w ciągu 2 lat będą odbywały się w różnych krajach spotkania na temat wzmocnienia europejskiego dialogu w całej Europie. Zapowiedział też europejski kongres w tej sprawie.

Słowa powitania wygłosili również reprezentanci polskich partnerów społecznych.

Krzysztof Małecki wskazał na fakt, że za dwa tygodnie mija 1,5 roku odkąd centrale związkowe zawiesiły uczestnictwo w Komisji Trójstronnej. Trwające od zeszłego roku prace z pracodawcami nad nową formułą dialogu weszły już w decydującą fazę. 15 grudnia 2014 r. centrale związkowe uzgodniły tekst projektu ustawy formułującej nowe ciała dialogu społecznego i przekazały go pracodawcom do ostatecznego uzgodnienia. Projekt zostanie przesłany stronie rządowej jeszcze w tym miesiącu. Członek Prezydium FZZ podkreślił, że pomimo braku trójstronnego dialogu, dialog autonomiczny z pracodawcami trwał, wskazując jako przykład wypracowanie wspólnej rekomendacji oraz katalogu dobrych praktyk 14 lutego 2014 r. w sprawie ograniczenia stresu w miejscu pracy, będącego wynikiem deklaracji europejskich partnerów społecznych z 2004 r., powołania aktywnie działającego zespołu ds. zagrożeń psychospołecznych i wielu wspólnych konferencji, mających na celu przybliżenie dialogu społecznego np. Konferencja Pracodawców RP z 13 listopada 2014 r. w Gdańsku na temat dialogu społecznego w Norwegii, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Pokreślił, że szczegółami na temat nowej formuły dialogu podzieli się w dalszej części seminarium ekspert FZZ Anna Grabowska.

Odnosząc się do tematów, które mają być przedmiotem seminarium wskazał na trzy zagadnienia: układy zbiorowe na poziomie krajowym (w Polsce następuje kurczenie się układów ponadzakładowych przy nie wzrastającej liczbie układów zakładowych pracy); działania na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (wskaźnik bezrobocia w Polsce wśród ludzi młodych wynosi prawie 30% proc. i jest to kwestia paląca dla dalszego rozwoju kraju i społeczeństwa); narzędzia na rzecz równości płci (w związkach zawodowych i centralach związkowych jest niedostateczna liczba kobiet zarówno jako członków związków jak i ich udziału we władzach organizacji).

Życzył wszystkim zebranym owocnych obrad i wypracowania dobrych praktyk, które będzie można zaimplementować w Polsce.

Anna Grabowska mówiła w trakcie debaty w pierwszym dniu seminarium o sytuacji w polskim dialogu podkreślając znaczenie dialogu autonomicznego, rozwijającego się znacznie lepiej niż wtedy, gdy funkcjonowała jeszcze Trójstronna Komisja. Wyraziła nadzieję, że propozycje zmian przepisów przygotowane przez związki zawodowe i pracodawców pozostaną uwzględnione przez stronę rządową w toku dalszych prac nad projektem ustawy o dialogu społecznym i jego instytucjach. Wyraziła przekonanie, że obawy zgłaszane przez uczestników z innych państw uczestniczących w seminarium, iż dialog w Polsce może być dalej prowadzony bez udziału związków, są nieuzasadnione. Jest to bowiem jedynie proteza dialogu, która przeczy zresztą zapisom polskiej konstytucji. Dodała jednocześnie, że jest wiele form aktywności związków, które uczestniczą w spotkaniach eksperckich, grupach roboczych, opiniują akty prawne, organizują konferencje na tematy związane z dialogiem i kwestiami społeczno-gospodarczymi.

Ekspertka Forum zaznaczyła, że niezbędny jest wkład partnerów społecznych w zarządzanie gospodarcze rozumiane także jako zarządzanie rynkiem pracy poprawiające jakość zatrudnienia. Odnoszącą się do kwestii implementacji unijnych dyrektyw czy zaleceń wskazała na słabość tych procesów w Polsce podając przykład zaleceń ws. staży zawodowych, które w naszym kraju nie były przedmiotem żadnych konsultacji z partnerami społecznymi czy pracy tymczasowej, co do której rozwiązania zgodne z unijnymi zostały przez polski rząd zaproponowane dopiero w obliczu zagrożenia negatywnymi konsekwencji ze strony UE.

W drugim dniu seminarium Anna Grabowska rozmawiała w debacie m.in. z partnerami słowackimi na temat proponowanej tam instytucji rzecznika, który reprezentować ma wszystkie słowackie związki i w tym zakresie stanowić element dialogu społecznego. Miałby on reagować na sytuacje kryzysowe, gdy dochodzi do naruszenia prawa pracowników. W tym zakresie musi być profesjonalistą. Wskazywała, że w Polsce też pojawia się koncepcja rzecznika, tyle że jego kompetencje miałyby być szersze. Rodzą się też wątpliwości co jego osoby, szczególnie gdyby miał reprezentować także pracodawców. Jest to zresztą na razie kwestia dyskusji.

W podsumowaniu prac polskiej grupy pracodawców i związków zawodowych, przedstawionym na zakończenie pozostałym uczestnikom seminarium, wskazano, że priorytetem dla nas jest powrót do negocjacji na temat inkluzywnych rynków pracy. Pracodawcy mają możliwie szybko spotkać się w tej sprawie, uzgodnić priorytety a następnie zaproponować spotkanie stronie związkowej, która dotychczas jako jedyna przejawiała inicjatywę w tej sprawie. Zaznaczono potrzebę sięgnięcia do dobrych praktyk europejskich, opracowania regulaminu działania. Wskazano też na potrzebę określania ostatecznych terminów rozmów nad wdrażaniem porozumień, wzmocnienia dialogu autonomicznego – także być może w formie zapisów ustawowych, wzmocnienia dyscypliny, usprawnienia działań, lepszej ich koordynacji.

Anna Grabowska, Krzysztof Małecki