17 października 2013 roku w Centrum Prasowym Foksal w Warszawie odbyła się konferencja pt.: ?Związki zawodowe w Europie. Stan obecny i perspektywy”, która zorganizowana została przez Fundacja im. Friedricha Eberta, Europejskie Centrum Solidarności oraz NSZZ ?Solidarność”, a udział w niej wzięli naukowcy i związkowcy z całej Europy, w tym również przedstawiciele FZZ oraz PZZ ?KADRA”.

Celem konferencji było określenie, w którym miejscu znajdują się dziś i dokąd zmierzają związki zawodowe w Europie? Jakie są ich wyzwania na przyszłość wobec spadającego uzwiązkowienia, niskich płac, ?umów śmieciowych”, sytuacji młodych na rynku pracy, a także podwyższonego wieku emerytalnego.

Spotkanie rozpoczęli dr Basil Kerski, dyrektor Europejskiego  Centrum Solidarności, Knut Dethlesfen, dyrektor Fundacji im. Friedricha Eberta w Polsce oraz Piotr Duda, Przewodniczący NSZZ ?Solidarność”, którzy podkreślili, że związki zawodowe mogą być silne w Europie jeśli będą miały silne fundamenty na poziomie krajowym i zakładowym. Piotr Duda powiedział, że ta konferencja zbiegła się z kryzysem zaufania związków do rządu, a to, co udało się stronie rządowej zrobić najlepiej, to zjednoczyć wszystkie związki zawodowe  w Polsce do wspólnego działania.

Ważnym i wielokrotnie powtarzanym aspektem podczas konferencji był problem ludzi młodych na rynku pracy, zatrudnionych w większości przypadkach na ?umowach śmieciowych”, co z góry odbiera im możliwość wstępowania do związków zawodowych. Jeśli nie uda się zapewnić ludziom młodym miejsc na rynku pracy to związki zawodowe nie będą miały przyszłości.

Dziś globalny kapitalizm doprowadził do zwiększenia konkurencji zarówno pomiędzy państwami jak i pracownikami na rynku pracy. Mamy do czynienia z dumpingiem społecznym i wynagrodzeniowym w skali całej Europy, a w Polsce dodatkowo obserwujemy deregulację systemu emerytalnego, który kosztem społeczeństwa próbuje się prywatyzować. Dlatego związki zawodowe muszą ciągle się uczyć jak odpowiadać na wyzwania zmieniającej się gospodarki rynkowej i coraz bardziej elastycznych form zatrudnienia. Związki zawodowe muszą wzbudzić w sobie ciekawość i otwartość, aby czerpać z wiedzy i doświadczeń kolegów i koleżanek z zagranicy, tylko tak możliwe będzie tworzenie nowej polityki związkowej na poziomie europejskim. Stworzenie ram działania dążących do odbudowy liczby członków są kluczowe. Należy określić nowe sposoby przyciągania ludzi do związków, pamiętając o tym, że międzynarodowa solidarność związkowa musi rozpocząć się na samym dole.

Ważny problem poruszyła dr Rebecca Gumbrell-Mc Cormick z Birkbeck University of London. Podkreśliła, że w związkach zawodowych mamy do czynienia z wewnętrzną sztywnością struktur, i że związki są odporne na zmiany. Dziś organizacje związkowe zamykają się na gaszeniu pożarów, czyli załatwiania spraw bieżących i brak im strategicznego myślenia, wybiegania w przyszłość. Jak dodał prof. David Ost (Hobart and William Smith Colleges NY), ruch związkowy powinien zyskać bardziej kobiecą twarz, powinno być więcej  kobiet w strukturach i władzach związków zawodowych. Podkreślił również, że związki zawodowe przyszłości, to takie, które za kilka lat będą odpowiedzialne za współdziałanie społeczne.

W dalszej części konferencji głos zabrała posłanka Anna Grodzka, która uważa, że aby móc wpływać na interesy ludzi pracy związki zawodowe w pewnym sensie muszą być polityczne, a mając możliwości organizowania się, można osiągać sukcesy. Wielu pracowników chciało by przystąpić do związków zawodowych, ale w wielu branżach one po prostu nie istnieją. Trzeba do tych ludzi dotrzeć, wyciągnąć do nich rękę. Dlatego tak ważne jest, aby znaleźć innowacyjne formy komunikowania się z obecnymi i potencjalnymi członkami organizacji związkowej podkreśliła posłanka Anna Grodzka.

Przewodniczący OZZPRC Roman Michalski uważa, że związki zawodowe powinny mieć wpływ na zmianę prawa w naszym kraju. Podkreśla, że ?zbliżyć się do polityki, to nie znaczy być politykiem…”. Obecnie związki zawodowe w Polsce załatwiają sprawy dla całych branż, a nie jedynie dla swoich członków. Dlatego dziś ludzie nie czują konieczności wstępowania do związków zawodowych, płacenia składek i narażania się pracodawcy za przynależność związkową, na co Olivier Höbel, dyrektor IG Metal odpowiada, że nie można ograniczać się tylko na członków związku, ale otworzyć się na zakłady, gdzie uzwiązkowienie jeszcze nie nastąpiło, i na potencjalnych członków związku, tj. osoby, które zatrudnione są w inny sposób niż na podstawie umowy o pracę. Podsumowując dyskusję Przewodniczący Roman Michalski podkreślił, że jeżeli związki zawodowe będą w stanie zaproponować młodym ludziom alternatywne rozwiązanie, to będą się do nich przekonywać.

Na zakończenie trzeciej części debaty wyraźnie zaznaczono, że przyszłość związków zawodowych zależy od struktury rynku pracy. Na zamkniętym rynku pracy nie ma przestrzeni do rozwoju związku. Jeśli dziś nie podejmie się problemu ludzi młodych i nie pokaże się, że ich problemy reprezentowane są przez związki zawodowe, to nie przekona się młodego społeczeństwa, że warto się zrzeszać. Jeśli związki zawodowe nie zajmą się problemem ?umów śmieciowych” lub zmianą prawa, to obserwując wzrostową tendencję tego zjawiska, za chwilę tych związków nie będzie. Młodzi przedstawiciele związków zawodowych, obecni na konferencji wyrazili żal, że państwo wydaje ogromne środki na kształcenie ludzi młodych, przystosowuje do elastyczności na rynku pracy, a w żaden sposób nie zabezpiecza tej inwestycji chociażby w postaci gwarancji stabilności zatrudnienia.

Podsumowując konferencję głos zabrali: Tadeusz Chwałka, Przewodniczący FZZ i Jan Guz, Przewodniczący OPZZ. Przewodniczący Tadeusz Chwałka podkreślił, że ludzie młodzi nie tyle nie chcą wstępować do związków zawodowych, co po prostu nie mogą ze względu na zawarte, elastyczne umowy. Dlatego podkreślił konieczność działań związków zawodowych w kierunku poszerzania możliwości wstępowania członków, którym dzisiejszy stan prawny na to nie pozwala. Przewodniczący Jan Guz potwierdził, że związki zawodowe to społeczeństwo konsumpcyjne, niejednokrotnie  przychodzące po produkt. Dlatego związki zawodowe muszą się zmieniać, muszą dostosować metody walki do zmieniającego się otoczenia.

Przygotowała:
Przewodnicząca Komisji Młodych PZZ ?KADRA” Wioletta Janoszka